南开大学 医学院,天津 300071
张裕英,博士,副教授,研究方向:表面增强拉曼光谱探针的设计与应用,E-mail:yuyingzhang@nankai.edu.cn
纸质出版日期:2024-01-15,
收稿日期:2023-08-28,
修回日期:2023-09-28,
扫 描 看 全 文
张泽东,董建国,张裕英.面向肿瘤微环境的响应型表面增强拉曼光谱探针的研究进展[J].分析测试学报,2024,43(01):58-70.
ZHANG Ze-dong,DONG Jian-guo,ZHANG Yu-ying.Recent Progress on Surface-enhanced Raman Spectroscopy Probes Towards Tumor Microenvironment[J].Journal of Instrumental Analysis,2024,43(01):58-70.
张泽东,董建国,张裕英.面向肿瘤微环境的响应型表面增强拉曼光谱探针的研究进展[J].分析测试学报,2024,43(01):58-70. DOI: 10.12452/j.fxcsxb.23082803.
ZHANG Ze-dong,DONG Jian-guo,ZHANG Yu-ying.Recent Progress on Surface-enhanced Raman Spectroscopy Probes Towards Tumor Microenvironment[J].Journal of Instrumental Analysis,2024,43(01):58-70. DOI: 10.12452/j.fxcsxb.23082803.
肿瘤微环境(TME)具有pH降低、氧化应激增强、乏氧、谷胱甘肽浓度升高、某些酶发生过表达等异常特征。这些异常特征在肿瘤的发生发展进程中起着重要作用,如促进血管新生,调控免疫逃逸、癌症转移,介导局部耐药等,但同时也为肿瘤的诊断和治疗提供了独特的靶点。近年来,研究者们根据肿瘤微环境的多种特征结合表面增强拉曼光谱(SERS)的指纹图谱特性,开发了一系列响应型的SERS探针应用于肿瘤微环境的跟踪检测。肿瘤微环境响应型SERS探针具有灵敏度高、特异性好、可原位和多重检测等优点。该文系统地综述了近年来肿瘤微环境响应型SERS探针的研究进展,并对其未来发展进行了展望,以期为SERS探针的进一步研发和临床应用提供借鉴和参考。
The tumor microenvironment(TME) exhibits anomalous characteristics,including a deceased pH level,heightened oxidative stress,hypoxia,elevated glutathione concentration,and excessive expression of certain enzymes. These irregular features play an important role in the occurrence and development of tumors,such as promoting tumor cell growth and angiogenesis,regulating immune evasion and cancer metastasis,and mediating localized drug resistance. Nevertheless,they also present distinctive opportunities for the diagnosis and treatment of cancers. Over the past decade,based on the abnormal characteristics of TME and in combination with the fingerprint spectral traits of surface-enhanced Raman spectroscopy(SERS),a series of SERS probes have been developed to investigate TME and explore related approaches for cancer diagnosis and treatment. These TME-responsive SERS probes offer a range of benefits,including high sensitivity,excellent specificity,the ability of
in situ
detection,as well as the capability for multivariate analysis. This article provides an overview of the current designs of SERS probes employed for the detection of TME,in accordance with the different characteristics of TME and the varied SERS response mechanisms. In the end,we prospect the potential future development of TME-responsive SERS probes and also discuss the challenges associated with their clinical implementation.
肿瘤微环境(TME)响应表面增强拉曼光谱(SERS)探针
tumor microenvironment(TME)responsesurface-enhanced Raman spectroscopy(SERS)probe
Sung H,Ferlay J,Siegel R L,Laversanne M,Soerjomataram I,Jemal A,Bray F. CA Cancer J. Clin.,2021,71(3):209-249.
He Y,Huang Q,Ge Y,Liu X,Tong Y H,Shang H J,Xia D,Peng E J,Wu J,Chen Z Q,Tang K. Int. J. Biol. Macromol.,2023,242:124929.
Arner E N,Rathmell J C. Cancer Cell,2023,41(3):421-433.
Nie J Z,Wang M T,Nie D T. Cancers,2023,15(12):3090.
Elhanani O,Ben-Uri R,Keren L. Cancer Cell,2023,41(3):404-420.
Langer J,Jimenez De Aberasturi D,Aizpurua J,Alvarez-Puebla R A,Auguié B,Baumberg J J,Bazan G C,Bell S E J,Boisen A,Brolo A G,Choo J,Cialla-May D,Deckert V,Fabris L,Faulds K,García De Abajo F J,Goodacre R,Graham D,Haes A J,Haynes C L,Huck C,Itoh T,Käll M,Kneipp J,Kotov N A,Kuang H,Le Ru E C,Lee H K,Li J F,Ling X Y,Maier S A,Mayerhöfer T,Moskovits M,Murakoshi K,Nam J M,Nie S M,Ozaki Y,Pastoriza-Santos I,Perez-Juste J,Popp J,Pucci A,Reich S,Ren B,Schatz G C,Shegai T,Schlücker S,Tay L L,Thomas K G,Tian Z Q,Van Duyne R P,Vo-Dinh T,Wang Y,Willets K A,Xu C L,Xu H X,Xu Y K,Yamamoto Y S,Zhao B,Liz-Marzán L M. ACS Nano,2019,14(1):28-117.
Qiu C G,Cheng Z Y,Lü C Z,Wang R,Yu F B. Chin. Chem. Lett.,2021,32(8):2369-2379.
Lin S S,Cheng Z Y,Li Q F,Wang R,Yu F B. ACS Sens.,2021,6(11):3912-3932.
Liao S J,Cao J,Zhu W,Li W,Hu J M,Shen A G. TrAC. Anal. Trends. Chem.,2023,169:117357.
Wojtkowiak J W,Verduzco D,Schramm K J,Gillies R J. Mol. Pharm.,2011,8(6):2032-2038.
Chen B L,Dai W B,He B,Zhang H,Wang X Q,Wang Y G,Zhang Q. Theranostics,2017,7(3):538-558.
Feng L Z,Dong Z L,Tao D L,Zhang Y C,Liu Z. Natl. Sci. Rev.,2018,5(2):269-286.
Xu M X,Ma X,Wei T,Lu Z X,Ren B. Anal. Chem.,2018,90(23):13922-13928.
Skinner W H,Chung M,Mitchell S,Akidil A,Fabre K,Goodwin R,Stokes A A,Radacsi N,Campbell C J. Anal. Chem.,2021,93(41):13844-13851.
Zhang Y Z,Gallego I,Plou J,Pedraz J L,Liz-Marzán L M,Ciriza J,García I. Nanoscale,2021,13(34):14354-14362.
Zhang Y Z,Jimenez De Aberasturi D,Henriksen-Lacey M,Langer J,Liz-Marzán L M. ACS Sens.,2020,5(10):3194-3206.
Bai L,Wang X J,Zhang K F,Tan X Y,Zhang Y Y,Xie W. Chem. Commun.,2019,55(86):12996-12999.
Chen H,Luo C X,Zhang S T. Anal. Bioanal. Chem.,2021,413(15):4091-4101.
Zhang Y,Liu Q,Liu M T,Zhang X N,Li X Y,Dai L H,Meng M,Liu D B,Yin Y M,Xi R M. Sens. Actuators B,2022,353:131162.
Zhang Q,Inose T,Ricci M,Li J T,Tian Y,Wen H,Toyouchi S,Fron E,Ngoc Dao A T,Kasai H,Rocha S,Hirai K,Fortuni B,Uji-I H. ACS Appl. Nano Mater.,2021,4(9):9886-9894.
Zhao X J,Campbell S,Wallace G Q,Claing A,Bazuin C G,Masson J F. ACS Sens.,2020,5(7):2155-2167.
Guo J,Sesena Rubfiaro A,Lai Y H,Moscoso J,Chen F,Liu Y,Wang X W,He J. Analyst,2020,145(14):4852-4859.
Fang L Y,Pan X T,Liu K,Jiang D C,Ye D J,Ji L N,Wang K,Xia X H. ACS Appl. Mater. Interfaces,2023,15(17):20677-20685.
Yang G H,Zhang K Z,Qu X Z,Xu W Q,Xu S P. Talanta,2022,250:123750.
Jin Z Y,Yue Q,Duan W J,Sui A,Zhao B T,Deng Y H,Zhai Y T,Zhang Y W,Sun T,Zhang G P,Han L M,Mao Y,Yu J H,Zhang X Y,Li C. Adv. Sci.,2022,9(7):e2104935.
Potara M,Nagy-Simon T,Craciun A M,Suarasan S,Licarete E,Imre-Lucaci F,Astilean S. ACS Appl. Mater. Interfaces,2017,9(38):32565-32576.
Huang X Q,Sheng B B,Tian H M,Chen Q X,Yang Y Q,Bui B,Pi J,Cai H H,Chen S Z,Zhang J L,Chen W,Zhou H B,Sun P H. Acta Pharm. Sin. B,2023,13(3):1303-1317.
Zhang X R,Ge Y H,Liu M H,Pei Y J,He P,Song W L,Zhang S S. Anal. Chem.,2022,94(22):7823-7832.
Managò S,Tramontano C,Delle Cave D,Chianese G,Zito G,De Stefano L,Terracciano M,Lonardo E,De Luca A C,Rea I. Small,2021,17(34):e2101711.
Wang L Y,Zhu B H,Deng Y T,Li T T,Tian Q Y,Yuan Z G,Ma L,Cheng C,Guo Q Y,Qiu L. Adv. Funct. Mater.,2021,31(31):2101804.
Kennel K B,Greten F R. Redox Biol.,2021,42:101891.
Wang Y W,Qi H,Liu Y,Duan C,Liu X L,Xia T,Chen D,Piao H L,Liu H X. Theranostics,2021,11(10):4839-4857.
Yang X R,Zhou Q,Lu F. Chin. J. Light Scattering(杨星瑞,周青,陆峰. 光散射学报). 2022,34(4):306-315.
Kumar S,Kumar A,Kim G H,Rhim W K,Hartman K L,Nam J M. Small,2017,13(43):1701584.
Wan J H,Cheng W D,Xing X Y,He Y T,Tang P,Feng Y P,Liu S D,Lu X X,Zhong L Y. Biosensors,2023,13(2):212.
Lü J,Chang S,Chen H Y,Zhou X Y,Wang X Y,Chen Z C,Chen B B,Qian R C,Li D W. Biosens. Bioelectron.,2023,234:115325.
Chen J M,Qu X Z,Qi G H,Xu W Q,Jin Y D,Xu S P. Anal. Bioanal. Chem.,2022,414(23):6965-6975.
Wang M,Shen Y T,Hu X X,Zhu Y Y,Wang J. Microchim. Acta,2022,189(9):351.
Peng R Y,Si Y M,Deng T,Zheng J,Li J S,Yang R H,Tan W H. Chem. Commun.,2016,52(55):8553-8556.
Wang Y,Cheng C,Ma R F,Xu Z R,Ozaki Y. Analyst,2022,147(9):1815-1823.
Jin J,Song W,Wang J Q,Li L J,Tian Y,Zhu S J,Zhang Y P,Xu S P,Yang B,Zhao B. Chem. Eng. J.,2022,430:132687.
Zhang C,Liu X Z,Xu Z W,Liu D B. Anal. Chem.,2020,92(18):12639-12646.
Shen Y T,Xin Z C,Hu X X,Wang N,Liu S X,Wang J. Talanta,2022,250:123712.
Si Y M,Li L L,Qin X J,Bai Y C,Li J S,Yin Y D. Anal. Chim. Acta,2019,1057:1-10.
Hosogi S,Marunaka Y,Ashihara E,Yamada T,Sumino A,Tanaka H,Puppulin L. Biosens. Bioelectron.,2021,179:113077.
Li Q Q,Ge X G,Ye J M,Li Z,Su L C,Wu Y,Yang H H,Song J B. Angew. Chem. Int. Ed.,2021,60(13):7323-7332.
Liu X Y,Zhao C C,Zhuang M Y,Meng X,Zhang P,Yang G H. Analyst,2023,148(10):2256-2266.
Jiang Q Y,Cui X M,Sun Y,Mao Z S,Wang J,Chen F,Wang J F,Cao Y. Biosens. Bioelectron.,2021,192(15):113539.
Cheng W D,Tang P,He X M,Xing X Y,Xing M S,Lu L P,Ju P,Wang Y,Liu S D,Lu X X,Zhong L Y. Talanta,2020,214:120863.
Xiao C,Izquierdo-Roca V,Rivera-Gil P. ACS Mater. Au.,2023,3(2):164-175.
Gu X,Wang H,Schultz Z D,Camden J P. Anal. Chem.,2016,88(14):7191-7197.
Tan Z,Zhu C C,Han L F,Liao X W,Wang C. Sens. Actuators B,2022,373:132770.
Jiang X,Tan Z Y,Lin L,He J,He C,Thackray B D,Zhang Y Q,Ye J. Small Methods,2018,2(11):1800182.
Jiang L,He C H,Chen H Y,Xi C Y,Fodjo E K,Zhou Z R,Qian R C,Li D W,Hafez M E. Anal. Chem.,2021,93(37):12609-12616.
Li X X,Duan X Y,Yang P,Li L,Tang B. Anal. Chem.,2021,93(8):4059-4065.
Liu X J,Yang S K,Li Y,Wang B,Guo J H,Ma X. ACS Appl. Mater. Interfaces,2020,13(1):186-195.
Vaupel P,Harrison L. Oncologist,2004,9(Suppl 5):4-9.
Harris A L. Nat. Rev. Cancer,2002,2(1):38-47.
Qin X J,Si Y M,Wang D W,Wu Z Y,Li J S,Yin Y D. Anal. Chem.,2019,91(7):4529-4536.
Sánchez-Illana Á,Mayr F,Cuesta-García D,Piñeiro-Ramos J D,Cantarero A,Guardia M D L,Vento M,Lendl B,Quintás G,Kuligowski J. Anal. Chem.,2018,90(15):9093-9100.
Zhu Y J,Wu J F,Wang K,Xu H,Qu M M,Gao Z C,Guo L,Xie J W. Talanta,2021,224:121852.
Wei C H,Liu X,Gao Y,Wu Y P,Guo X Y,Ying Y,Wen Y,Yang H F. Anal. Chem.,2018,90(19):11333-11339.
Zong S F,Wang Z Y,Chen H,Yang J,Cui Y P. Anal. Chem.,2013,85(4):2223-2230.
Hu X X,Quan C L,Ren T T,Zhao L N,Shen Y T,Zhu Y Y,Wang J. Microchim. Acta,2023,190(8):341.
Wang C Y,Gao Y,Hu S,Zhu A N,Ying Y,Guo X Y,Wu Y P,Wen Y,Yang H F. Biosens. Bioelectron.,2022,215:114388.
Li P,Ge M H,Yang L B,Liu J H. Analyst,2019,144(2):421-425.
Li Y X,Li P,Chen Y Q,Wu Y,Wei J. Biosens. Bioelectron.,2023,228:115200.
Callmann C E,Barback C V,Thompson M P,Hall D J,Mattrey R F,Gianneschi N C. Adv. Mater.,2015,27(31):4611-4615.
Narayanan N,Nair L V,Karunakaran V,Joseph M M,Nair J B,N R A,Jayasree R S,Maiti K K. Nanoscale,2016,8(22):11392-11397.
Saranya G,Joseph M M,Karunakaran V,Nair J B,Saritha V N,Veena V S,Sujathan K,Ajayaghosh A,Maiti K K. ACS Appl. Mater. Interfaces,2018,10(45):38807-38818.
Guo D,Gan Z F,Jiang L,Cao M F,Patrice F T,Hafez M E,Li D W. Analyst,2019,144(4):1394-1400.
Si Y M,Bai Y C,Qin X J,Li J,Zhong W W,Xiao Z J,Li J S,Yin Y D. Anal. Chem.,2018,90(6):3898-3905.
Yang Y,Cheng H,Chen R J,Chen Q Y,Gao S,Chen L,Huang W Y,Kong H X,Li L J,Feng J. ACS Appl. Nano Mater.,2023,6(14):13656-13667.
Wang F C,Sun N,Li Q,Yang J,Yang X Q,Liu D B. J. Am. Chem. Soc.,2023,145(2):919-928.
0
浏览量
44
下载量
0
CSCD
关联资源
相关文章
相关作者
相关机构