1.天津中医药大学 中药制药工程学院,天津 301617
2.天津中医药大学 组分中药国家重点实验室, 天津 301617
3.上海真仁堂药业有限公司,上海 200000
扫 描 看 全 文
汤瑜晨,王龙,郭栩廷等.经典名方质量标志物的选择方法研究进展及相关思考[J].分析测试学报,2023,42(08):1064-1071.
TANG Yu-chen,WANG Long,GUO Xu-ting,et al.Research Progress on Selection Methods for Quality Markers in Famous Classical Formulas and Related Thoughts[J].Journal of Instrumental Analysis,2023,42(08):1064-1071.
汤瑜晨,王龙,郭栩廷等.经典名方质量标志物的选择方法研究进展及相关思考[J].分析测试学报,2023,42(08):1064-1071. DOI: 10.19969/j.fxcsxb.23042002.
TANG Yu-chen,WANG Long,GUO Xu-ting,et al.Research Progress on Selection Methods for Quality Markers in Famous Classical Formulas and Related Thoughts[J].Journal of Instrumental Analysis,2023,42(08):1064-1071. DOI: 10.19969/j.fxcsxb.23042002.
经典名方是中医临床长期实践的产物,着力开发经典名方既是对中医药文化的守正创新,也是推动我国中医药事业发展的内在动力之一。近年来,国家出台一系列政策方针支持和鼓励经典名方的开发。然而,经典名方的质量标志物选择方法尚不完善,给中医临床的合理用药带来挑战。该文对经典名方的质量标志物选择方法进行综述,从原料药、组方配伍原则、制剂工艺和成分转化、现代药理药效等角度进行阐述,就其过程进行数据挖掘。最后对经典名方质量标志物的选择方法展开讨论,以期为后续经典名方制剂的质量控制提供研究思路。
Famous classical formulas are the product from long-term clinical practice of traditional Chinese medicine.Focusing on the development of famous classical formulas is not only an innovation in upholding traditional Chinese medicine culture,but also an internal driving force for promoting the development of China’s traditional Chinese medicine industry.In recent years,the country has introduced a series of policies and guidelines to support and encourage the development of famous classical formulas.However,the selection methods for quality markers in famous classical formulas are not yet perfect,which poses challenges to the rational use of traditional Chinese medicine in clinical practice.A review on the methods for selecting quality markers in famous classical formulas is presented in this article,from the perspectives of raw materials,compatibility principles,preparation technology and component transformation,and modern pharmacological efficacy.Meanwhile,data mining is conducted on the process.Finally,the selection methods for quality markers in famous classical formulas are discussed,in order to provide research ideas for the quality control of famous classical formulas preparation.
经典名方质量标志物质量控制研究进展
classical formulaquality markerquality controlresearch progress
Yang H J,Huang L Q.Mod. Chin. Med. (杨洪军,黄璐琦.中国现代中药),2018,20(7):775-779.
Zhang M X.J. Tradit. Chin. Med. Manage. (张梦雪.中医药管理杂志),2021,29(5):45.
Li Y L,Tan Z J,Yuan Z Y.Lishizhen Med. Mater. Med. Res. (李玉丽,谭周进,袁振仪.时珍国医国药),2021,32(5):1251-1253.
Li A,Liu B,Zong X Y,Gong Z Y,Bai W G,Tian Y X,Wang X M,Wang Y P,Shi N N.J. Tradit. Chin. Med. 李安,刘斌,宗星煜,龚照元,白卫国,田元祥,王希猛,王燕平,史楠楠.中医杂志),2021,62(21):1890-1894.
Dai Y T,Jin R N,Wu Z L,Liu A,Zhang T J,Chen S L.Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae(代云桃,靳如娜,吴治丽,刘安,张铁军,陈士林.中国实验方剂学杂志),2020,26(2):164-174.
Liu C X,Cheng Y Y,Guo D A,Zhang T J,Li Y Z,Hou W B,Huang L Q,Xu H Y.Chin. Herb. Med.,2017,9:3-13.
Guo H J,Zhang Y,Zeng F Y.Chin. J. Tradit. West. Med. (郭红军,张翼,曾凤英.中华中西医学杂志),2008,6(6):68-69.
Wang Y T,Kong L M,Cheng J,Zhang Y,Wang C Y,Wang Z C,Zhang Y,Ma L P,Qi X D,Liu Y.Chin. Tradit. Herb. Drugs(王延涛,孔令梅,程杰,张淹,王春艳,王中超,张燕,马立平,齐晓丹,刘艳.中草药),2022,53(12):3643-3652.
Xu R J,Xue R,Mei Q,Gong J W,Zhang Q,Lou Y,Zhao X L,Xu J G,Yan G J,Lu T L,Mao C Q.Chin. Tradit. Herb. Drugs(徐瑞杰,薛蓉,梅茜,宫静雯,张倩,娄悦,赵晓莉,许金国,严国俊,陆兔林,毛春芹.中草药),2022,53(9):2650-2658.
Zhang Q,Huang J Y,Zhong W L,Liu L L,Zhang Y M,Yang L J,Bai J,Du S Y.China J. Chin. Mater. Med. 张琦,黄嘉怡,钟宛凌,刘蕾蕾,张钰明,杨琳洁,白洁,杜守颖.中国中药杂志),2020,45(23):5607-5613.
Hao Y,Jiao Q S,Zhou Y Y,Jin R N,Xue C M,Shi S G,Huang Z J,Dai Y T.Chin. J. Exp. Tradit. Med.
Formulae(郝雨,焦其树,周严严,靳如娜,薛春苗,石守刚,黄正军,代云桃.中国实验方剂学杂志),2020,26(15):124-129.
Zhang Y,Sun F F,Yang J N,Zhang J S,Zhang Z L.Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae(张颖,孙菲菲,杨佳宁,张江山,张振凌.中国实验方剂学杂志),2020,26(15):142-149.
Zhang H M,Song J,Xu L,Dong X,Zhong F X.Shandong Sci. (张会敏,宋健,徐林,董学,钟方晓.山东科学),2022,35(4):9-14.
Sun P,Ren S,Chen R H,Gu S Q,Niu B,Deng X J.J. Instrum. Anal. (孙佩,任硕,陈柔含,古淑青,钮冰,邓晓军.分析测试学报),2021,40(9):1391-1395.
Liu J,Liu R,Li D D,Xu H R,Li Q,Bi K S.Acta Pharm. Sin. (刘静,刘然,李丹丹,许华容,李清,毕开顺.药学学报),2020,55(8):1872-1876.
Zhang H,Chen Y,Wang J N,Jiang H J,Shen X W,Yan J Z.China J. Chin. Mater. Med. (张慧,陈燕,汪佳楠,姜慧洁,沈潇薇,颜继忠.中国中药杂志),2018,43(19):3822-3827.
Li H Y,He P,Fan Q M,He Y T,Yang Y,Pan X,Xiao M F,He F Y.Chin. J. Exp. Tradit. Med.
Formulae(李海英,贺鹏,樊启猛,贺玉婷,杨岩,潘雪,肖美凤,贺福元.中国实验方剂学杂志),2019,25(15):37-43.
Cheng Y,Xin X D,Peng A T,Liu Y,Li C H.Chin. J. Mod. Appl. Pharm. (程媛,忻晓东,彭安堂,刘亚,李春花.中国现代应用药学),2021,38(23):2978-2984.
Liu C X,Chen S L,Xiao X H,Zhang T J,Hou W B,Liao M L.Chin. Tradit. Herb. Drugs(刘昌孝,陈士林,肖小河,张铁军,侯文彬,廖茂梁.中草药),2016,47(9):1443-1457.
Zhang T J,Xu J,Han Y Q,Zhang H B,Gong S X,Liu C X.Chin. Tradit. Herb. Drugs(张铁军,许浚,韩彦琪,张洪兵,龚苏晓,刘昌孝.中草药),2016,47(9):1458-1467.
Li Q T,Cao J,Tang T T,Fang Y T,Xiao L L,Liu T S,Ji J,Huang S L,Cheng J M.Lishizhen Med. Mater. Med. Res. 李秋桐,曹杰,唐婷婷,房雨彤,肖莲莲,刘陶世,嵇晶,黄胜良,程建明.时珍国医国药),2022,33(4):873-878.
Li H L,Li Q T,Liu H L,Liu T S,Ji J,Cheng J M,Guo Q.J. Nanjing Univ. Tradit. Chin. Med. 李华露,李秋桐,刘华兰,刘陶世,嵇晶,程建明,郭青.南京中医药大学学报),2022,38(7):621-630.
Chang A Q,Cheng R Y,Xiao S M,Liu P,Cheng H B,Hu H,Wang H X,Chu Y,Zhu G W,Xu J,Zhang L Z.Mod. Tradit. Chin. Med. Mater. Med.-World Sci. Technol. 常阿倩,程睿旸,肖水明,刘鹏,成焕波,胡辉,王洪侠,初旸,朱广伟,徐江,张兰珍.世界科学技术-中医药现代化),2021,23(8):2643-2651.
Zhang H,Dong H L,Wang N,Xu B,Lei H M.Mod. Chin. Med. (张昊,董慧玲,王楠,徐冰,雷海民.中国现代中药),2022,24(7):1331-1340.
Zhang W L.China J. Chin. Mater. Med. (张为亮.中国中药杂志),2008,33(7):849-850.
Wan X H,Zhu W F,Yang L N,Zhong L Y,Xia M,Li Z,Chen L H,Zang Z Z,Guan Y M.China J. Chin. Mater. Med. 万鑫浩,朱卫丰,杨丽娜,钟凌云,夏美,李哲,陈丽华,臧振中,管咏梅.中国中药杂志),2022,47(9):2430-2439.
Nie X,Pang L,Jiang H J,Chen Y,Wang L,Wang S J,Zhao C X,Yang Z S,Fu C M,Zhang J M,You Y.Chin. Tradit. Herb. Drugs(聂欣,庞兰,江华娟,陈意,王琳,王升菊,赵晨希,杨智松,傅超美,章津铭,游宇.中草药),2020,51(20):5177-5186.
Tang A L,Zheng Y,Song Y,Yang H M.Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae(唐安玲,郑琰,宋英,杨红梅.中国实验方剂学杂志),2015,21(7):24-26.
Liu Y L,Wei L C,Shen Z G,Chen Y H.Anhui Med. Pharm. J. (刘雁丽,韦柳成,沈振国,陈亚华.安徽医药),2011,15(7):896-899.
Ju R,Li X,Zhu X D,Dou X,Li S.China Pharm. (俱蓉,李响,朱向东,窦霞,李硕.中国药房),2020,31(23):2924-2927.
Liu F,Mu L C,Tong X L.Chin. J. Inf. Tradit. Chin. Med. (刘峰,穆兰澄,仝小林.中国中医药信息杂志),2009,16(7):111-112.
Wang H M,Zhu Q Q,Zhai Y J,Wang X H,Yuan J,Lu T L,Zhang K W,Li S.Mod. Chin. Med. 王慧敏,祝倩倩,翟燕娟,王协和,袁健,陆兔林,张科卫,李松.中国现代中药),2022,24(10):1969-1974.
Liu X M,Sun Z Q,Wang X,Wang Q,Zuo C B,Niu B L,Li X Y.Asia-Pacific Tradit. Med. 刘晓美,孙志强,王翔,王权,左成彬,牛保力,李翔宇.亚太传统医药),2022,18(4):43-49.
Liu Y H,Guan Y G,Han C,Shi Y L,Zhai C J,Li X J,Luo G,Gao X Y.Chin. Tradit. Herb. Drugs(刘雨涵,关雅戈,韩晨,史玉莲,翟传佳,李雪娇,罗赣,高晓燕.中草药),2022,53(7):2011-2021.
Tang Q F,Xie Y,Chen F L,Guo Y,Song S,Luo J B.Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae(汤庆发,谢颖,陈飞龙,郭阳,宋帅,罗佳波.中国实验方剂学杂志),2013,19(8):107-109.
Li J G,Zhao Y,Wang Y C,Meng J T,Qiu Z D,Tang Q Z.Chin. Tradit. Herb. Drugs(李军鸽,赵莹,王永春,孟珈同,邱智东,唐秋竹.中草药),2022,53(11):3348-3356.
Yang P,Lin D,Song J,Yang C M.Chin. Tradit. Herb. Drugs(杨平,林丹,宋菊,阳长明.中草药),2018,49(9):1985-1989.
Li T J,Bao Y R,Wang S,Yang X X,Xiao X,Wang Y M,Meng X S,Luo G A.Chin. Tradit. Herb. Drugs(李天娇,包永睿,王帅,杨欣欣,肖雪,王义明,孟宪生,罗国安.中草药),2022,53(20):6319-6327.
Shen C Y,Zhu J J,Dai B,Li X F,Shen B D,Yuan H L.China J. Chin. Mater. Med. (沈成英,朱君君,戴博,李小芳,申宝德,袁海龙.中国中药杂志),2021,46(9):2190-2196.
Cai S H,Zhao H C,Jia M,Zhao X L,Chi Y M,Zhang W,Wang H L,Di L.China J. Chin. Mater. Med. 蔡淑慧,赵华聪,贾萌,赵晓莉,池玉梅,张雯,王洪兰,狄留.中国中药杂志),2021,46(1):118-124.
Zhang Y H,Yang Y G,Shi L,Jin Y,Wang Z T.China J. Chin. Mater. Med. (张艳海,杨远贵,施磊,金燕,王峥涛.中国中药杂志),2020,45(14):3475-3480.
Yang L C,Xia Y Q,Zhang M,Zhu M M,Feng L,Jia X B.China J. Chin. Mater. Med. (杨立诚,夏昀卿,张萌,朱毛毛,封亮,贾晓斌.中国中药杂志),2020,45(14):3340-3350.
Zhang H,Xia W,Zhang L,Xin H L.China J. Tradit. Chin. Med. Pharm. (张宏,夏伟,张磊,辛海量.中华中医药杂志),2014,29(12):3686-3688.
Gao M Y,Lang Y X,Zhang Y Y,Li Z,Li L,Zhang M Y,Ma C G,Zhang M X,Hu J R,Liu X,Zhang W D.Spec. Wild Econ. Anim. Plant Res. 高明远,郎一馨,张颜颜,李真,李莉,张梦媛,马晨光,张沐新,胡吉瑞,刘昕,张伟东.特产研究),2022,44(6):149-153,160.
Xu N,Sun R,Zhu X M,Huang X,Li M C,Shi H Y.Chin. Tradit. Herb. Drugs(徐男,孙蓉,朱晓明,黄欣,李明臣,时海燕.中草药),2019,50(19):4595-4602.
Feng L M,Chen Y Y,Le S J,Xu D Q,Fu R J,Yang J,Tang Y P.Acta Pharm. Sin. 冯利梅,陈艳琰,乐世俊,徐顶巧,付瑞嘉,杨洁,唐于平.药学学报),2021,56(1):296-305.
He J,Feng X C,Wang K,Liu C X,Qiu F.Phytomedicine,2018,44:182-186.
Shuai L X,Chen W,Yuan Y,Ruan J,Zhan Y,Xu C Q.Chin. Tradit. Herb. Drugs(帅丽霞,陈旺,袁袁,阮佳,詹雁,徐超群.中草药),2022,53(18):5682-5691.
Li D T,Lv B,Wang D,Xu D D,Qin S Y,Zhang Y,Chen J,Zhang W,Zhang Z J,Xu F G.Phytomedicine,2020,72:153236.
Zhang Y T,Xiao M F,Liao Q,Liu W L,Deng K W,Zhou Y Q,Tang Y,He F Y,Yang Y T.Phytomedicine,2018,45:18-25.
Liu X Y,Jiang W W,Jiang H Q,Su M,Sun Y,Zang H C,Zeng Y Z,Nie L.Chin. Tradit. Herb. Drugs(刘肖雁,姜文文,蒋海强,苏美,孙越,臧恒昌,曾英姿,聂磊.中草药),2019,50(19):4603-4612.
Feng Q,Yao J C,Fan Y L,Cheng G L,Li X,Guan Y X,Zhang G M.Chin. Tradit. Herb. Drugs(冯群,姚景春,范玉兰,程国良,李欣,关永霞,张贵民.中草药),2022,53(11):3550-3556.
Lu X Y,Jin Y Y,Wang Y Z,Chen Y L,Fan X H.J. Pharm. Anal.,2022,12:701-710.
Li H L,Li H,Sun F,Xie Y Y,Liang S W,Wang S M.Chin. Tradit. Herb. Drugs(李海伦,李恒,孙飞,谢媛媛,梁生旺,王淑美.中草药),2021,52(1):99-107.
Zhao Z F,Zou T,Wu A,Zhang Y Q,Xian S H,Ma C,Bei W J.Chin. J. New Drugs(赵志峰,邹婷,吴安,张誉晴,冼少华,马存,贝伟剑.中国新药杂志),2020,29(24):2859-2867.
Meng Y,Li W Y,Shan J M,Chen H F,Huang X Y,Yang M,Yang W L.Chin. J. Exp. Tradit. Med.
Formulae(孟岩,李焐仪,单家明,陈海芳,黄小英,杨明,杨武亮.中国实验方剂学杂志),2021,27(4):130-136.
Feng Y,Tian W,Tian Y R,Fan S S,Chen Z,Niu L Y.Chin. Pharm. J. (冯玉,田伟,田宇柔,范帅帅,陈钟,牛丽颖.中国药学杂志),2022,57(10):799-807.
Wang S,Bao Y R,Li T J,Yang X X,Meng X S.J. Instrum. Anal. (王帅,包永睿,李天娇,杨欣欣,孟宪生.分析测试学报),2021,40(1):132-138.
Zhang N,Xu B,Chen Y B,Dai S Y,Shi X Y,Qiao Y J.World Chin. Med. (张娜,徐冰,陈衍斌,戴胜云,史新元,乔延江.世界中医药),2018,13(3):556-560.
Wang Y Q,Jiao J J,Wu Z F,Zheng Q,Yang M.China J. Chin. Mater. Med. (王雅琪,焦姣姣,伍振峰,郑琴,杨明.中国中药杂志),2018,43(1):197-203.
Xu B,Shi X Y,Wu Z S,Zhang Y L,Wang Y,Qiao Y J.China J. Chin. Mater. Med. (徐冰,史新元,吴志生,张燕玲,王耘,乔延江.中国中药杂志),2017,42(6):1015-1024.
Xu X R,Zhang T,Li P,Xu Q,Feng B,Tan P,Cao J H,Xu R C,Zhang D K,Han L.China J. Chin. Mater. Med. 徐小蓉,张婷,李潘,许强,冯碧,谭鹏,曹俊涵,许润春,张定堃,韩丽.中国中药杂志),2019,44(22):4786-4792.
Zeng J Q,Zhang J,Zhang F Y,Zhang H,Zhu M L,Lu Y,Guan Y X,Wu Z S.China J. Chin. Mater. Med. 曾敬其,张静,张芳语,张瀚,祝明利,陆影,关永霞,吴志生.中国中药杂志),2021,46(7):1644-1650.
Fu H,Teng K X,Xie X Y,Zhao J,Qu H B.Chin. Tradit. Herb. Drugs(傅豪,腾凯旋,谢欣媛,赵洁,瞿海斌.中草药),2021,52(2):396-403.
Feng Y L,Luo X J,Lai Y Q,Cai D Y,Rao X Y,Xu C L.China Pharm. (封义玲,罗晓健,赖衍清,蔡大宇,饶小勇,徐春良.中国药房),2020,31(3):303-308.
Cui S Q,Wu J F,Wang J,Wang X L.J. Ginseng Res.,2017,41:85-95.
0
Views
6
下载量
0
CSCD
Publicity Resources
Related Articles
Related Author
Related Institution