浏览全部资源
扫码关注微信
1.广东药科大学广东省代谢病中西医结合研究中心(中医药研究所) 广东广州 510006
2.济源市广东药科大学神经健康产业研究院 河南济源 459000
3.中药注射液质量评价长治市重点实验室(山西太行药业股份有限公司) 山西长治 046000
4.国家药品监督管理局药品快速检验技术重点实验室(广东省药品检验所),广东 广州510663
肖 雪,博士,副研究员,研究方向:中药分析与质量评价,E-mail:erxiaohappy@163. com
移动端阅览
向超群, 李欣怡, 余丹华, 陈启文, 赖嘉敏, 王乐琪, 肖雪. 中药材及中药饮片合规性初筛研究进展[J/OL]. 分析测试学报, 2025.
XIANG Chao-qun, LI Xin-yi, YU Dan-hua, CHEN Qi-wen, LAI Jia-min, WANG Le-qi, XIAO Xue. Preliminary screening for the regulatory of traditional Chinese medicine raw materials and preparations[J/OL]. Journal of instrumental analysis, 2025.
向超群, 李欣怡, 余丹华, 陈启文, 赖嘉敏, 王乐琪, 肖雪. 中药材及中药饮片合规性初筛研究进展[J/OL]. 分析测试学报, 2025. DOI:
XIANG Chao-qun, LI Xin-yi, YU Dan-hua, CHEN Qi-wen, LAI Jia-min, WANG Le-qi, XIAO Xue. Preliminary screening for the regulatory of traditional Chinese medicine raw materials and preparations[J/OL]. Journal of instrumental analysis, 2025. DOI:
质量控制方法和质量标准体系对于确保中药材及其饮片的质量安全起着核心作用。当前,以色谱法等分析技术为主的质量标准体系在应用过程中存在一些局限性,例如样品前处理步骤繁琐、分析耗时较长等。近年来,快速检测技术取得了显著进步,力求满足中药材质量检测所需。然而,快速检测技术在检测范围、目标物复杂性以及高通量设备的配备方面仍存在不足,这些问题亟待关注和解决。因此,快速、高通量的合规性快速检测与筛查技术在中药材及中药饮片的质量控制中正变得越来越重要。本文从多个角度探讨了中药材及中药饮片的快速初筛应用,具体包括品种鉴定、品质评价和安全性检测等方面,并对相关应用案例进行总结。同时,本文对中药材及中药饮片合规性初筛未来的发展方向提出了建议,旨在为深入研究和推动中药材及中药饮片合规性初筛技术的市场化应用提供参考依据。
Quality control methods and quality standards systems play a central role in ensuring the quality and safety of traditional Chinese medicine (TCM) materials and TCM preparations. The current quality standards system
primarily based on liquid chromatography and other analytical techniques
has revealed several limitations in its application
such as the complexity of sample pretreatment and the lengthy duration of analysis. In recent years
rapid detection technologies have made significant progress and have gradually begun to meet the demands of TCM quality testing. However
rapid detection technologies still suffer from narrow detection ranges
simple target analytes
and a lack of high-throughput equipment. These issues urgently need to be addressed. Consequently
rapid and high-throughput regulatory inspections are becoming increasingly important for the quality control of TCM materials and TCM preparations. This article examines the quality control of TCM materials and preparations from multiple perspectives
including species identification
quality evaluation
and safety assessment
and summarizes relevant application cases. The article also offers suggestions for future development directions
aiming to provide a reference for in-depth research and the commercial application of rapid regulatory inspections in the TCM field.
Chen L H , Xiao F L , Huang S Y , Zhu W F , Guan Y M , Ying P Y , Lyu Z H . Chin. Tradit. Herb. Drugs(陈丽华 , 肖发林 , 黄诗雨 , 朱卫丰 , 管咏梅 , 应鹏云 , 吕志豪 . 中草药) , 2021 , 52 ( 09 ): 2541 - 2547 .
Liu C X , Chen S L , Xiao X H , Zhang T J , Hou W B , Liao M L . Chin . Tradit. Herbal Drugs(刘昌孝 ,陈士林,肖小河,张铁军,侯文彬,廖茂梁.中草药), 2016 , 47 ( 9 ): 1443 - 1457 .
Tang T , Luo Q , Yang L , Gao C , Ling C , Wu W . Foods. , 2023 , 13 ( 1 ): 25 .
Gao X , Dong W , Ying Z , Li G , Cheng Q , Zhao Z , Li W . Food Chem. , 2024 , 460 ( Pt 3 ): 140737 .
Dai Y , Yan B , Xiong F , Bai R , Wang S , Guo L , Yang J . Foods. , 2024 , 13 ( 22 ): 3673 .
Peng X , Yu X , Lu L , Ye X , Zhong L , Hu W , Chen S , Song Q , Cai Y , Yin J . Spectrochim Acta A Mol Biomol Spectrosc. , 2025 , 326 : 125215 .
Zhou X Y , Zhang W P , Zheng O Y . Trends Analyt Chem . 2022 , 149 : 116548 .
Lai C J S , Qiu Z D , Wei X Y , Chen Z Y . China J. Chin. Mater. Med. ,(赖长江生,邱子栋,魏旭雅,陈泽炎 . 中国中药杂志) , 2022 , 47 ( 01 ): 279 - 284 .
Sun J N , Ma R B , Li X N , Liu X , Zhang N , Yang B . Acta Chinese Medicine and Pharmacology. (孙嘉宁,马瑞冰,李先娜,刘旭,张宁,杨波 . 中医药学报) , 2024 , 52 ( 11 ): 115 - 119 .
Huang W J , Ye C X , Xu H R , Huang Z W , Wang D H , Wang L Q , Li S S , Yan S K , Xiao X . Chem. Reagents . 黄文静,叶楚璇,徐浩然,黄志伟,王登辉,王乐琪,李莎莎,严诗楷,肖雪. 化学试剂), 2022 , 44 ( 08 ): 1079 - 1087 .
Zhou T T , Liu Y X , Jin H Y , Wang S H , Chang Y , Luo J Y , Wang Y , Wei F , Ma S C . Mod. Chin. Med.(周婷婷 , 刘芫汐 , 金红宇 , 王淑红 , 常艳 , 骆骄阳 , 王莹 , 魏锋 , 马双成 . 中国现代中药) 2025 : 1 - 20 .
Deng H M , Xu X K , Huang Q H , Li Z H , Liang L Y , Yu Z X , Liang Y H . Chin. J. Pharm. Anal.(邓华明 , 徐晓可 , 黄启红 , 李子行 , 梁林源 , 余至兴 , 梁永恒 . 药物分析杂志) , 2023 , 43 ( 07 ): 1263 - 1269 .
Xu Y S , Liu J , Zhang T , Zhao Y Y , Tian H , Nan T G , Yuan Y . Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae.(许源升 , 刘姣 , 张恬 , 赵玉洋 , 田慧 , 南铁贵 , 袁媛 . 中国实验方剂学杂志) , 2024 , 30 ( 04 ): 12 - 20 .
Qian M H , Zhang X Y , Zhu F , Liang W Q , Wang T , Xiang W , Shi X Y , Leng H N , Jia L Q , Yao C . Chin. Tradit. Herb. Drugs . (钱淼华,张晓勇,朱斐,梁卫青,汪涛,向文,史星雲,冷华南,贾良权,姚冲. 中草药), 2025 , 56 ( 02 ): 667 - 679 .
Liu X Y , An H L , Cai W S , Shao X G . TRAC-TREND ANAL CHEM , 2024 , 172 : 117612 .
Li H Y , Gui X J , Hou F G , Yue Y S , Yao J , Shi J H , Li X L , Li Z G , Wang Q X , Wang H B , Liu R X . J. Instrum. Anal . 李海洋,桂新景,侯富国,岳佑凇,姚静,施钧瀚,李学林,李振国,王青晓,王海波,刘瑞新. 分析测试学报), 2023 , 42 ( 08 ): 1026 - 1038 .
Wu H S , Du W F , Lyu Y , Wei F Y , Ge W H , Li C Y . ChinaJ. Tradit. Chin. Med. Pharm. (吴杭莎,杜伟锋,吕悦,韦飞扬,葛卫红,李昌煜 . 中华中医药杂志) , 2023 , 38 ( 04 ): 1702 - 1705 .
Cheng Z Y , Zhao Y Y , Xie X T , Xie W B , Jin Y , Jiang C , Yuan Y . Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae. (陈梓媛,赵玉洋,谢旭桃,谢文波,金艳,蒋超,袁媛. 中国实验方剂学杂志), 2022 , 28 ( 17 ): 106 - 112 .
Cong Y , Li L , Zhang J X , Guan J L , Gong J T , Wang D Q , Zhao Y M . Mod. Chin. Med . (丛悦,李莉,张金霞,关佳莉,拱健婷,王大仟,赵艺萌. 中国现代中药), 2021 , 23 ( 12 ): 2072 - 2076 .
Zhou F X , Jiang H , Guo B L , Luo J Y , Pan C , Yang M H , Liu Y L . China J. Chin. Mater. Med. (周飞翔,姜红,郭宝林,骆骄阳,潘诚,杨美华,刘业林. 中国中药杂志), 2024 , 49 ( 24 ): 6660 - 6666 .
Zheng K X . Research on rapid identification of ginseng origin based on laser-induced breakdown spectroscopy technology . Jilin : Changchun University of Science and Technology(郑柯鑫. 基于LIBS技术的人参产地快速鉴别研究. 长春理工大学) , 2022 .
Liu R X , Hao X J , Zhang H J , Zhang L , Gui X J , Lin Z Z , Luo C N , Tian L Y , Wang Y L , Feng W H , Yao J , Li X L . China J . Chin . Mater. Med . 刘瑞新,郝小佳,张慧杰,张璐,桂新景,林兆洲,罗崇念,田亮玉,王艳丽,冯文豪,姚静,李学林.中国中药杂志), 2020 , 45 ( 14 ): 3441 - 3451 .
Zhang D , Zheng X Q , Si Z H , Wang N , Yang X Y , Gu L H , Wang Z T , Li L N , Yang L . J. Instrum. Anal . (张丹,郑秀琴,斯子豪,王南,杨喜月,谷丽华,王峥涛,李林楠,杨莉. 分析测试学报), 2025 , 44 ( 02 ): 221 - 228 .
Tao O , Lin Z Z , Zhang X Y , Wang G , Qiao Y J . Mod. Tradit. Chin. Med. Mater. Med.-World Sci. Technol. (陶欧,林兆洲,张宪宝,王耘,乔延江. 世界科学技术-中医药现代化), 2014 , 16 ( 12 ): 2558 - 2562 .
Xu W , Zhu P , Xin T , Lou Q , Li R , Fu W , Ma T . Song J . Phytomedicine . 2022 , 105 : 154376 .
Yu H , Liu M L , Wang Y T , Wang Y S , Mu R H , Zhang L H . J. Chin. Med. Mater.(于涵 , 刘美琳 , 王艺潼 , 王艳双 , 母润红 , 张丽华 . 中药材) , 2024 ,( 06 ): 1390 - 1396 .
Wang Y T , Ma Z C , Wang Y S , Mu R H , Zhang L H . Chin. Pharm. J. (王艺潼,马梓宸,王艳双,母润红,张丽华 . 中国药学杂志) , 2023 , 58 ( 24 ): 2274 - 2281 .
Liu Y N , Hua Z Y , Zhao Y Y , Jin Y , Peng H S , Jiang C , Pu J Z , Yuan Y . Chin. J. Exp. Tradit. Med. Formulae. (刘亚男,华中一,赵玉洋,金艳,彭华胜,蒋超,蒲婧哲, 袁媛. 中国实验方剂学杂志), 2022 , 28 ( 17 ): 133 - 139 .
Guo L R , Zhao W , Yang L , Chen H J , Yang Z G , Li Y M . Chin. J. Inf. Tradit. Chin. Med. (郭丽嵘,赵伟,杨丽,陈海娟,杨志刚,李一蒙. 中国中医药信息杂志), 2023 , 30 ( 02 ): 124 - 128 .
Wang B , Dong J J , Shen K , Li Y , Li M X , Zhang J B , Zhang Y F , Wang J R , Mei X , Mao C Q , Lu T L . Chin. Tradit. Herb. Drugs .王彬, 董佳佳, 申柯, 李昱, 李铭轩, 张玖捌, 张云飞, 王俊蓉, 梅茜, 毛春芹, 陆兔林. 中草药), 2025 , 56 ( 03 ): 975 - 986 .
Luo X , Xiao S Y , Zhang L , Yu J , Liang H X , Li J , Dai Q , Li R , Xiao H T . Chin. Tradit. Herb. Drugs . (罗霄,肖思远,张良,俞佳,梁恒兴,李及,代琪,李锐,肖洪涛. 中草药), 2024 , 55 ( 15 ): 5256 - 5263 .
Jia B , Mai Z Y , Xiang C Q , Chen Q W , Cheng M , Zhang L K , Xiao X . Rapid Quality Assessment of Polygoni Multiflori Radix Based on Near-infrared Spectroscopy [J ] . Journal of Spectroscopy , 2024 , 2024 ( 1 ): 2477754 .
Jia B , Chen Q W , Lai J M , Zhang L K , Xiang C Q , Guo T , Cheng M , Xiao X . J. Instrum. Anal. (贾彬,陈启文,赖嘉敏,张龙开,向超群,郭拓,程敏,肖雪. 分析测试学报), 2024 , 43 ( 3 ): 481 - 488 .
Liu L L , Wang Y Y , Yang J , Zhang X B . China J. Chin. Mater. Med. (刘玲玲,王游游,杨健,张小波. 中国中药杂志), 2023 , 48 ( 16 ): 4328 - 4336 .
Geng T , Jiang W H , Liu J L , Lan S P , Wang L Y , Chen P L , Yan H J , Ji S G . J. China Pharm . (耿涛,蒋文慧,刘佳伦,兰松平,王柳璎,陈佩林,严寒静,姬生国. 中国药房), 2024 , 35 ( 09 ): 1057 - 1063 .
Wang J T , Wang S S , Zhai S S , Hou X T , Hou Y Y , Bai G , Deng J G . Chin . J. Pharm. Anal .
王江涛 , 王雯爽 , 翟珊珊 , 张曼 , 侯小涛 , 侯媛媛 , 白钢 , 邓家刚 . 药物分析杂志) , 2025 , 48 ( 04 ): 899 - 909 .
HENAN University of Technology . China Patent(河南工业大学,中国专利),CN202410268260.0 . [ 2024-04-26 ] .
Zhang X , Wu H W , Yu X K , Lu Y Q , Luo H Y , Yang H J , Xu M Y , Guo R X , Li Z Y , Tang L Y , Wang Z J . Chin . J. Exp. Tradit. Med. Formulae .
张晓 , 吴宏伟 , 于现阔 , 鲁亚奇 , 罗寒燕 , 杨洪军 , 许梦莹 , 郭日新 , 李志 勇 , 唐力英 , 王祝举 . 中国实验方剂学杂志) , 2019 , 25 ( 1 ): 189 - 195 .
Xu W Y , Jin H Y , Liu J J , Shi J , Zhou Y N , Liu J . Mod. Chin. Med .(许玮仪,金红宇,刘晶晶,石佳,周亚楠,刘静. 中国现代中药), 2025 , 27 ( 03 ): 414 - 419 .
Xu Y Y , Gong J T , Guan J L , Cong Y , Zhao Y M , Li L . Guiding J.Tradit.Chin.Med.Pharm. (徐媛媛,拱健婷,关佳莉,丛悦,赵艺萌,李莉. 中医药导报), 2024 , 30 ( 12 ): 53 - 57 .
Ma W F , Xu J , Han Y Q , Zhang H B , Gong S X , Zhang T J , Liu C X . Chin. Tradit. Herb. Drugs . (马文凤,许浚,韩彦琪,张洪兵,龚苏晓,张铁军,刘昌孝.中草药), 2018 , 49 ( 05 ): 993 - 1001 .
Fu Z H , Li S J , Liu P , Hu H H . Chin. Tradit. Pat. Med. (付智慧,李淑军,刘鹏,胡慧华. 中成药), 2016 , 38 ( 11 ): 2454 - 2457 .
Li Y P , Li P , Wu F , Wang P . Informationon Tradit Chin Med . (李妍芃,李平,吴菲 ,王萍. 中医药信息), 2025 , 42 ( 03 ): 15 - 21 .
Bao L Y , Liu F , Tang Y N , Han X T , Liu Z Q , Wang H Y , Zhang F T , Mi S , Li W H , Zhao Y , Du H . ChinaJ. Tradit. Chin. Med. Pharm. (包丽媛,刘芳,唐雅楠,韩喜桃,刘子琴,王宏月,张凤婷,米硕,李文汇,赵颖,杜红. 中华中医药杂志), 2023 , 38 ( 07 ): 3049 - 3053 .
Liao X L , Liu M B , Zheng Q , Wang X Z , Chen Y , Wang J W , Cheng D W , Ni Z Y , Shen X J . Chin. Tradit. Herb. Drugs. (廖学亮,刘明博,郑琪,王向征,陈羽,王经纬,程大伟,倪子月,沈学静. 中国无机分析化学), 2023 , 13 ( 05 ): 441 - 447 .
Li W W , Long C J , Li S J , Chen H . Spectrosc. SpectralAnal. (李雯雯,龙长江,李善军,陈红. 光谱学与光谱分析), 2023 , 43 ( 10 ): 3052 - 3058 .
Xu Q B , Wang J , Song P Y , Li Y , Long N , Wu W J , Zhou L D , Shi L C , Pan R L , Kong W J . 3D nanocake-like Au-MXene/Au pallet structure-based label-free electrochemical aptasensor for paraquat determination . Mikrochim Acta , 2023 , 191 ( 1 ): 33 .
Fan M X , Fu X T , Chen Y F , Chen S N , Chen J , Zhang T , Chen Y G . Chin. Tradit. Herb. Drugs. (范妙璇,傅欣彤,陈奕菲,陈思妮,陈晶,张婷,陈有根. 中草药), 2021 , 52 ( 17 ): 5275 - 5286 .
Huang X J , Chen S Y , Zhou H , Wang J , Guo Q , Wang X , Hu Q , Ji S . J. Instrum. Anal. (黄晓静,陈素云,周恒,王江,果旗,王雄,胡青,季申. 分析测试学报), 2024 , 43 ( 04 ): 622 - 629 .
Peng L L , Yang M H , Zhang M , Jia M Y . Pharmacy and Clinics of Chinese Materia Medica. (彭露琳,杨茂桦,张梅,贾明艳. 中药与临床), 2022 , 13 ( 05 ): 15 - 18 .
Wu S Q , Yin K P , Sun Y , Su Y Q , Yang H , Qi L W , Peng J J , Li P . Gold nanoclusters-based paper sensor for the visualized detection of nephrotoxic aristolochic acids . Sens Actuat B Chem , 2021 , 340 : 129792 .
Li C P , Tan S , Zhao H . China Patent . (李灿鹏 ,谭双,赵卉. 中国专利).CN 109632736 A . [ 2019-04-16 ] .
Zhou J , Tang C Y , Li Y F . China Patent . (周坚 ,汤朝阳,李云峰. 中国专利).CN 104897890 B . [ 2017-01-04 ] .
Chen Y , Tang Y Y , Yang L , Xiong A Z , Wang Z T . Acta Pharm. Sin . (陈岩,唐莹莹,杨莉,熊爱珍,王峥涛. 药学学报), 2023 , 58 ( 11 ): 3285 - 3295 .
Gong X Y , Lu Y P , Qiu F Z . Eval. Anal. Drug-Use Hosp. China . (巩晓宇,陆燕萍,邱凤邹,陈秋燕. 中国医院用药评价与分析), 2017 , 17 ( 08 ): 1036 - 1038 .
Ming J , Chen L , Huang B S , Chen K L . Li shi zhen Med. Mater. Med. Res. (明晶,陈龙,黄必胜,陈科力 . 时珍国医国药) , 2016 , 27 ( 10 ): 2423 - 2426 .
National Administration of Traditional Chinese Medicine . Notice on the Issuance of Opinions on Promoting the Development of Digital Traditional Chinese Medicine by the National Bureau of Data . (国家中医药管理局 国家数据局关于印发《关于促进数字中医药发展的若干意见》的通知) . [ 2024-07-19 ] . https://www.gov.cn/zhengce/zhengceku/202408/content_6968519.htm https://www.gov.cn/zhengce/zhengceku/202408/content_6968519.htm .
0
浏览量
0
下载量
0
CSCD
关联资源
相关文章
相关作者
相关机构