浏览全部资源
扫码关注微信
1.祥符实验室 嘉兴市生物半导体重点实验室(A),浙江 嘉善 314102
2.中国科学院大学 中国科学院上海微系统与信息技术研究所 传感器技术联合国家重点实验室,上海 200050
3.上海大学 理学院 材料生物学研究所,上海 200444
4.浙江清华长三角研究院 纳米转化医学中心,浙江 嘉兴 314000
王丽华,博士,研究员,研究方向:框架核酸纳米诊疗,E-mail:wanglihua@shu.edu.cn
收稿日期:2025-06-23,
修回日期:2025-07-31,
纸质出版日期:2025-09-15
移动端阅览
闫庆龙,夏凯,冯世伦,彭红珍,王丽华.基于框架核酸的高灵敏多元生物分析[J].分析测试学报,2025,44(09):1727-1740.
YAN Qing-long,XIA Kai,FENG Shi-lun,PENG Hong-zhen,WANG Li-hua.Highly Sensitive Multiplexed Biomarker Detection Based on Framework Nucleic Acids[J].Journal of Instrumental Analysis,2025,44(09):1727-1740.
闫庆龙,夏凯,冯世伦,彭红珍,王丽华.基于框架核酸的高灵敏多元生物分析[J].分析测试学报,2025,44(09):1727-1740. DOI: 10.12452/j.fxcsxb.25062303.
YAN Qing-long,XIA Kai,FENG Shi-lun,PENG Hong-zhen,WANG Li-hua.Highly Sensitive Multiplexed Biomarker Detection Based on Framework Nucleic Acids[J].Journal of Instrumental Analysis,2025,44(09):1727-1740. DOI: 10.12452/j.fxcsxb.25062303.
精准医学的快速发展对多标志物高通量检测提出了新的需求,构建可精准分配的多元检测体系是核心。框架核酸(FNAs)具有高度可编程的结构和功能可扩展性,是构建新型精准生物分析平台的理想材料。FNAs可实现对微小核糖核酸(microRNA,miRNA)、蛋白质及代谢产物等多类标志物的高灵敏检测,具备优越的特异性与信号放大能力,尤其适用于多靶协同识别。结合微流控芯片与便携式检测设备,可进一步提高检测通量及灵敏度,推动其在疾病早筛、个体化干预及基层诊疗等临床场景中的应用转化。该文系统综述了FNAs在多元生物分析中识别单元、传感界面、空间调控、信号放大、硬件集成与信号收集等方面的研究进展与典型应用,旨在为多标志物检测体系的构建提供理论支撑与参考路径。
With the advancement of precision medicine,there is a growing demand for high-throughput platforms capable of detecting multiple biomarkers. Framework nucleic acids(FNAs),owing to their highly programmable structures and functional scalability,have emerged as ideal materials for the construction of next-generation bioanalytical platforms. FNAs enable highly sensitive detection of various biomarkers,including microRNA(miRNAs),proteins,and metabolites,with exceptional specificity and signal amplification capabilities,making them particularly suitable for multiplexed and synergistic target recognition. The integration of FNAs with microfluidic chips and portable detection devices further enhances detection throughput and sensitivity,facilitating their translational applications in clinical scenarios such as early disease screening,personalized intervention,and point-of-care diagnostics. This review systematically summarizes recent progress and representative applications of FNAs in multiplexed bioanalysis,focusing on the design of recognition elements,sensing interfaces,spatial configuration control,signal amplification strategies,hardware integration,and signal acquisition. The aim is to provide theoretical support and practical guidance for the development of robust multi-biomarker detection systems.
Hasin Y , Seldin M , Lusis A . Genome Biol. , 2017 , 18 ( 1 ): 83 .
Ritchie M D , Holzinger E R , Li R , Pendergrass S A , Kim D . Nat. Rev. Genet. , 2015 , 16 ( 2 ): 85 - 97 .
Pepe M S , Etzioni R , Feng Z , Potter J D , Thompson M L , Thornquist M , Winget M , Yasui Y . J. Natl. Cancer Inst. , 2001 , 93 ( 14 ): 1054 - 1061 .
Ashley E A . JAMA , 2015 , 313 ( 21 ): 2119 - 2120 .
Rifai N , Gillette M A , Carr S A . Nat. Biotechnol. , 2006 , 24 ( 8 ): 971 - 983 .
Lequin R M . Clin. Chem. , 2005 , 51 ( 12 ): 2415 - 2418 .
Bustin S A , Mueller R . Clin . Sci .(Lond) , 2005 , 109 ( 4 ): 365 - 379 .
Zhang A , Sun H , Wang P , Han Y , Wang X . Analyst , 2012 , 137 ( 2 ): 293 - 300 .
Henry N L , Hayes D F . Mol. Oncol. , 2012 , 6 ( 2 ): 140 - 146 .
Ahn C H , Jin-Woo C , Beaucage G , Nevin J H , Jeong-Bong L , Puntambekar A , Lee J Y . Proc. IEEE , 2004 , 92 ( 1 ): 154 - 173 .
Yager P , Edwards T , Fu E , Helton K , Nelson K , Tam M R , Weigl B H . Nature , 2006 , 442 ( 7101 ): 412 - 418 .
Shen F , Ge K , Yang C , Xu X , Feng S , Gao F , Guan M . Chem. Eng. J. , 2024 , 495 : 153728 .
Wang Y , Yan B , Chen L . Chem. Rev. , 2013 , 113 ( 3 ): 1391 - 1428 .
Vignali D A . J. Immunol. Methods , 2000 , 243 ( 1/2 ): 243 - 255 .
Chuaqui R F , Bonner R F , Best C J , Gillespie J W , Flaig M J , Hewitt S M , Phillips J L , Krizman D B , Tangrea M A , Ahram M , Linehan W M , Knezevic V , Emmert-Buck M R . Nat. Genet. , 2002 , 32 ( S ): 509 - 514 .
Breaker R R . Curr. Opin. Chem. Biol. , 1997 , 1 ( 1 ): 26 - 31 .
Seeman N C , Sleiman H F . Nat. Rev. Mater. , 2018 , 3 ( 1 ): 17068 .
Rothemund P W . Nature , 2006 , 440 ( 7082 ): 297 - 302 .
Das P K , Adil O , Shamsi M H . ACS Appl. Nano Mater. , 2025 , 8 ( 14 ): 6797 - 6817 .
Zhu G , Song P , Wu J , Luo M L , Chen Z P , Chen T J . Front . Bioeng. Biotech. , 2022 , 9 : 792489 .
Li F Q , Mao X H , Li F , Li M , Shen J L , Ge Z L , Fan C H , Zuo X L . J. Am. Chem. Soc. , 2020 , 142 ( 22 ): 9975 - 9981 .
Zhao Y X , Shaw A , Zeng X , Benson E , Nystrom A M , Hogberg B . ACS Nano , 2012 , 6 ( 10 ): 8684 - 8691 .
Zhang Q , Jiang Q , Li N , Dai L , Liu Q , Song L , Wang J , Li Y , Tian J , Ding B , Du Y . ACS Nano , 2014 , 8 ( 7 ): 6633 - 6643 .
Singh U , Morya V , Datta B , Ghoroi C , Bhatia D . Front. Chem. , 2021 , 9 : 704234 .
Liu B , Wang F , Chao J . Sensors-Basel , 2023 , 23 ( 6 ): 3313 .
Ge Z L , Gu H Z , Li Q , Fan C H . J. Am. Chem. Soc. , 2018 , 140 ( 51 ): 17808 - 17819 .
Ouyang X Y , Wu Y L , Guo L J , Li L , Zhou M , Li X Y , Liu T , Ding Y W , Bu H Y , Xie G , Shen J L , Fan C H , Wang L H . Angew. Chem. Int. Edit. , 2023 , 62 ( 21 ): e202300893 .
Fang W N , Xie M , Hou X L , Liu X G , Zuo X L , Chao J , Wang L H , Fan C H , Liu H J , Wang L H . J. Am. Chem. Soc. , 2020 , 142 ( 19 ): 8782 - 8789 .
Fang M , Liu F F , Fang D , Chen Y , Xiang Y H , Zhang H , Huang M M , Qin X J , Pan L H , Yang F . Biosens. Bioelectron. , 2023 , 230 : 115274 .
Zhang R , Zuo X , Yin F . Chem. Bio. Eng. , 2025 , 2 ( 2 ): 71 - 86 .
Zhou L Q , Ren L , Bai Z , Xia Q L , Wang Y , Peng H Z , Yan Q L , Shi J Y , Li B , Guo L J , Wang L H . JACS Au , 2023 , 3 ( 10 ): 2709 - 2714 .
Huang G B , Xie Q , Chi J X , Lin C C , Lin X C , Xie Z H . Sens . Actuators B , 2024 , 417 : 136129 .
Yin F , Zhao H , Lu S , Shen J , Li M , Mao X , Li F , Shi J , Li J , Dong B , Xue W , Zuo X , Yang X , Fan C . Nat. Nanotechnol. , 2023 , 18 ( 6 ): 677 - 686 .
Gao Z H , Jin L D , Jia C P , Wang X D , Zhao J L , Feng S L , Guo X G . Sens . Actuators B , 2023 , 392 : 134109 .
Li Z D , Bai Y M , You M L , Hu J , Yao C Y , Cao L , Xu F . Biosens. Bioelectron. , 2021 , 177 : 112952 .
Mumtaz Z , Rashid Z , Ali A , Arif A , Ameen F , AlTami M S , Yousaf M Z . Biosensors-Basel , 2023 , 13 ( 6 ): 584 .
Ming T , Lan T T , Yu M X , Cheng S H , Duan X , Wang H , Deng J , Kong D L , Yang S , Shen Z Y . Crit. Rev. Anal. Chem. , 2024 , 18 : 1 - 16 .
Wang N , Zhang J , Xiao B , Chen A L . Talanta , 2024 , 267 : 125150 .
Wasilewski T , Kamysz W , Gebicki J . Biosensors-Basel , 2024 , 14 ( 7 ): 356 .
Zhao Y , Xin H , Wang C Y . Anal. Sens. , 2024 , 4 ( 5 ): e202400009 .
Zhao J K , Xia K , He P , Wei G , Zhou X , Zhang X D . Coordin . Chem. Rev. , 2023 , 497 : 215456 .
Li M , Yin F F , Song L , Mao X H , Li F , Fan C H , Zuo X L , Xia Q . Chem. Rev. , 2021 , 121 ( 17 ): 10469 - 10558 .
Condrat C E , Thompson D C , Barbu M G , Bugnar O L , Boboc A , Cretoiu D , Suciu N , Cretoiu S M , Voinea S C . Cells-Basel , 2020 , 9 ( 2 ): 276 .
Tribolet L , Kerr E , Cowled C , Bean A G D , Stewart C R , Dearnley M , Farr R J . Front. Microbiol. , 2020 , 11 : 1197 .
Bai S L , Xu B T , Guo Y C , Qiu J H , Yu W , Xie G M . Theranostics , 2018 , 8 ( 9 ): 2424 - 2434 .
Miao P , Wang B D , Meng F Y , Yin J , Tang Y G . Bioconjugate Chem. , 2015 , 26 ( 3 ): 602 - 607 .
Guo Q Q , Yu Y Q , Zhang H , Cai C X , Shen Q M . Anal. Chem. , 2020 , 92 ( 7 ): 5302 - 5310 .
Yu X M , Ding S Y , Zhao Y , Xu M J , Wu Z M , Zhao C . Talanta , 2024 , 266 : 125020 .
Shen D , Hu W , He Q Y , Yang H Y , Cui X P , Zhao S Q . Anal. Methods-UK , 2021 , 13 ( 25 ): 2823 - 2829 .
Yang F , Cheng Y R , Zhang Y Y , Wei W , Dong H F , Lu H T , Zhang X J . Anal. Chem. , 2020 , 92 ( 6 ): 4411 - 4418 .
Zeng D D , Wang Z H , Meng Z Q , Wang P , San L L , Wang W , Aldalbahi A , Li L , Shen J W , Mi X Q . ACS Appl. Mater. Interfaces , 2017 , 9 ( 28 ): 24118 - 24125 .
Robles-Remacho A , Martos-Jamai I , Tabraue-Chávez M , Aguilar-González A , Laz-Ruiz J A , Cano-Cortés M V , López-Delgado F J , Guardia-Monteagudo J J , Pernagallo S , Diaz-Mochon J J , Sanchez-Martin R M . J. Nanobiotechnol. , 2024 , 22 ( 1 ): 791 .
Wang F , Zhang C , Deng S , Jiang Y , Zhang P , Yang H , Xiang L , Lyu Y , Cai R , Tan W . Biosens. Bioelectron. , 2024 , 252 : 116149 .
Smith L D , Nalla S , Kuo C W , Kohli M , Smith A M . Analyst , 2022 , 147 ( 13 ): 2936 - 2941 .
Huang Q Y , Wang K , Wang Y . Talanta , 2024 , 273 : 125928 .
Surinova S , Schiess R , Hüttenhain R , Cerciello F , Wollscheid B , Aebersold R . J. Proteome Res. , 2011 , 10 ( 1 ): 5 - 16 .
Guo L J , Zhang Y Y , Wang Y , Xie M , Dai J B , Qu Z B , Zhou M , Cao S T , Shi J Y , Wang L H , Zuo X L , Fan C H , Li J . Angew. Chem. Int. Edit. , 2022 , 61 ( 18 ): e202117168 .
Li L , Wei P Y , Kong T , Yuan B , Fu P , Li Y , Wang Y H , Zheng J P , Wang K Z . Nanoscale Horiz. , 2025 , 10 ( 5 ): 873 - 884 .
Kwon P S , Ren S , Kwon S J , Kizer M E , Kuo L , Xie M , Zhu D , Zhou F , Zhang F M , Kim D , Fraser K , Kramer L D , Seeman N C , Dordick J S , Linhardt R J , Chao J , Wang X . Nat. Chem. , 2020 , 12 ( 1 ): 26 - 35 .
Shi H , He X X , Wang K M , Wu X , Ye X S , Guo Q P , Tan W H , Qing Z H , Yang X H , Zhou B . Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 2011 , 108 ( 10 ): 3900 - 3905 .
Zhou Y , Qi X , Liu Y , Zhang F , Yan H . Chembiochem , 2019 , 20 ( 19 ): 2494 - 2503 .
Jeon B J , Guareschi M M , Stewart J M , Wu E , Gopinath A , Arroyo-Currás N , Dauphin-Ducharme P , Plaxco K W , Lukeman P S , Rothemund P W K . Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 2025 , 122 ( 1 ): e2311279121 .
Lu M , Peng W , Lin M , Wang F , Zhang Y . Nanomaterials(Basel) , 2021 , 11 ( 3 ): 616 .
Zhang H Q , Lai M D , Zuehlke A , Peng H Y , Li X F , Le X C . Angew. Chem. Int. Edit. , 2015 , 54 ( 48 ): 14326 - 14330 .
Lim J , Son S U , Ki J , Kim S , Lee J , Jang S , Seo S B , Jang H , Kang T , Jung J , Kim E , Lim E K . Biosens. Bioelectron. , 2024 , 259 : 116375 .
Obeagu E I , Okoroiwu G I A , Ubosi N I , Obeagu G U , Onohuean H , Muhammad T , Adias T C . Ann. Med. Surg. , 2024 , 86 ( 10 ): 5859 - 5876 .
Ouyang X Y , Wang M F , Guo L J , Cui C J , Liu T , Ren Y A , Zhao Y , Ge Z L , Guo X N , Xie G , Li J , Fan C H , Wang L H . Angew. Chem. Int. Edit. , 2020 , 59 ( 29 ): 11836 - 11844 .
Li Y X , Meng Z T , Liu Y T , Zhang B Z . RSC Adv. , 2024 , 14 ( 8 ): 5594 - 5599 .
Xu W Q , Jiao L , Yan H Y , Wu Y , Chen L J , Gu W L , Du D , Lin Y H , Zhu C Z . ACS Appl. Mater. Interfaces , 2019 , 11 ( 25 ): 22096 - 22101 .
Jing C , Chen H H , Cai R F , Tian Y P , Zhou N D . Anal. Methods-UK , 2020 , 12 ( 25 ): 3285 - 3289 .
Liu Y , Kong L Q , Li H , Yuan R , Chai Y Q . Anal. Chem. , 2022 , 94 ( 18 ): 6819 - 6826 .
Jouha J , Li F L , Xiong H . Spectrochim . Acta A , 2023 , 295 : 122615 .
Chai X , Fan Z T , Yu M M , Zhao J , Li L L . Nano Lett. , 2021 , 21 ( 23 ): 10047 - 10053 .
Li L , Wei P , Kong T , Yuan B , Fu P , Li Y , Wang Y , Zheng J , Wang K . Nanoscale Horiz. , 2025 , 10 ( 5 ): 873 - 884 .
He M , Hou Z , Yin F , Cheng W , Xiang Y , Wang Z . J. Mater. Chem. B , 2024 , 12 ( 39 ): 9930 - 9937 .
Xu W , Zhang Y , Hou D H , Shen J J , Dong J H , Gao Z Q , Liu H L . Anal. Methods-UK , 2023 , 15 ( 24 ): 2915 - 2924 .
Yuan Y H , Wu Y D , Chi B Z , Wen S H , Liang R P , Qiu J D . Biosens. Bioelectron. , 2017 , 97 : 325 - 331 .
Kwon H , Shin J , Sun S , Zhu R , Stainer S , Hinterdorfer P , Cho S J , Kim D H , Oh Y J . ACS Nano , 2025 , 19 ( 20 ): 19353 - 19363 .
Lin C X , Liu Y , Yan H . Nano Lett. , 2007 , 7 ( 2 ): 507 - 512 .
Chen Y , Chen X Y , Zhang B W , Zhang Y X , Li S H , Liu Z Q , Gao Y , Zhao Y X , Yan L , Li Y , Tian T R , Lin Y F . Signal Transduction Targeted Ther. , 2024 , 9 ( 1 ): 28 .
Xia L Y , Tang Y N , Zhang J , Dong T Y , Zhou R X . Semin. Cancer Biol. , 2022 , 86 : 1105 - 1119 .
Wang Y P , Gao Y F , Yin Y , Pan Y C , Wang Y Z , Song Y J . Microchim. Acta , 2022 , 189 ( 4 ): 139 .
Zhang L X , Parvin R , Chen M S , Hu D M , Fan Q H , Ye F F . Biosens. Bioelectron. , 2023 , 228 : 115213 .
Quiñones V A B , Zhu H , Solovev A A , Mei Y F , Gracias D H . Adv. Biosyst. , 2018 , 2 ( 12 ): 1800230 .
Williamson P , Piskunen P , Ijäs H , Butterworth A , Linko V , Corrigan D K . ACS Sens. , 2023 , 8 ( 4 ): 1471 - 1480 .
Domljanovic I , Loretan M , Kempter S , Acuna G P , Kocabey S , Ruegg C . Nanoscale , 2022 , 14 ( 41 ): 15432 - 15441 .
Chen Q , Su J , Bian X , Zhang H , Yang S , Yan J . Adv. Sens. Energy Mater. , 2025 , 4 ( 2 ): 100131 .
Wen Y , Li L , Li J , Lin M , Liu G , Liang W , Xu L , Li Y , Zuo X , Ren S , Zhu Y . Anal. Chem. , 2020 , 92 ( 6 ): 4498 - 4503 .
Rasheed S , Kanwal T , Ahmad N , Fatima B , Najam-ul-Haq M , Hussain D . Trends Anal . Chem. , 2024 , 173 : 117640 .
Wang F , Lv H , Li Q , Li J , Zhang X L , Shi J Y , Wang L H , Fan C H . Nat. Commun. , 2020 , 11 ( 1 ): 121 .
Lv H , Xie N L , Li M Q , Dong M K , Sun C Y , Zhang Q , Zhao L , Li J , Zuo X L , Chen H B , Wang F , Fan C H . Nature , 2023 , 622 ( 7982 ): 292 - 300 .
Li J , Dai J B , Jiang S X , Xie M , Zhai T T , Guo L J , Cao S T , Xing S , Qu Z B , Zhao Y , Wang F , Yang Y , Liu L , Zuo X L , Wang L H , Yan H , Fan C H . Nat. Commun. , 2020 , 11 ( 1 ): 2158 .
Roda A , Michelini E , Zangheri M , Di Fusco M , Calabria D , Simoni P . Trends Anal . Chem. , 2016 , 79 : 317 - 325 .
Han S , Liu W , Yang S , Wang R . ACS Omega , 2019 , 4 ( 6 ): 11025 - 11031 .
Dou Y Z , Huang Z Y , Li T , Maboyi N , Ding X T , Song S P , Su J . Chem. Commun. , 2023 , 59 ( 57 ): 8838 - 8841 .
Hazra S , Sarkar S , Gogoi M , Patra S . Materials and Components of Biosensors in Healthcare . Cambridge,MA,USA : Academic Press , 2025 : 559 - 581 .
Praetorius F , Kick B , Behler K L , Honemann M N , Weuster-Botz D , Dietz H . Nature , 2017 , 552 ( 7683 ): 84 - 87 .
Gerling T , Wagenbauer K F , Neuner A M , Dietz H . Science , 2015 , 347 ( 6229 ): 1446 - 1452 .
Rajendran A , Endo M , Katsuda Y , Hidaka K , Sugiyama H . ACS Nano , 2011 , 5 ( 1 ): 665 - 671 .
Ponnuswamy N , Bastings M M C , Nathwani B , Ryu J H , Chou L Y T , Vinther M , Li W A , Anastassacos F M , Mooney D J , Shih W M . Nat. Commun. , 2017 , 8 : 15654 .
Liu D , Li Q , Luo J , Huang Q , Zhang Y . BMC Genomics , 2023 , 24 ( 1 ): 125 .
Liu N , Liedl T . Chem. Rev. , 2018 , 118 ( 6 ): 3032 - 3053 .
Zhou J , Li Z , Seun Olajide J , Wang G . Heliyon , 2024 , 10 ( 4 ): e26179 .
Shariq M , Khan M F , Raj R , Ahsan N , Singh R , Kumar P . Mol. Med. Rep. , 2023 , 27 ( 6 ): 118 .
Rabier H , Serrier H , Schott A M , Mewton N , Margier J , Barral M , Dalaudiere J , Fares A , Grguric G , Guerre P , Julien C , Viprey M , Ovize M , Nighoghossian N , Duclos A , Colin C . Int. J. Technol. Assess. Health Care , 2020 , 36 ( 3 ): 245 - 251 .
Chen W , Li H , Su W , Qin J . Biomicrofluidics , 2019 , 13 ( 5 ): 054113 .
Mutter G L , Zahrieh D , Liu C , Neuberg D , Finkelstein D , Baker H E , Warrington J A . BMC Genomics , 2004 , 5 : 88 .
Torring T , Voigt N V , Nangreave J , Yan H , Gothelf K V . Chem. Soc. Rev. , 2011 , 40 ( 12 ): 5636 - 5646 .
Veneziano R , Ratanalert S , Zhang K , Zhang F , Yan H , Chiu W , Bathe M . Science , 2016 , 352 ( 6293 ): 1534 .
Kuzyk A , Schreiber R , Fan Z , Pardatscher G , Roller E M , Hogele A , Simmel F C , Govorov A O , Liedl T . Nature , 2012 , 483 ( 7389 ): 311 - 314 .
Banik M , Ledray A P , Wu Y , Lu Y . ACS Cent. Sci. , 2024 , 10 ( 8 ): 1585 - 1593 .
Safarkhani M , Ahmadi S , Ipakchi H , Saeb M R , Makvandi P , Ebrahimi Warkiani M , Rabiee N , Huh Y . Adv . Sci . (Weinh) , 2024 , 11 ( 26 ): e2401617 .
Guan C , Zhu X , Feng C . Biomolecules , 2021 , 11 ( 12 ): 1855 .
Zhang Y , Tian X , Wang Z , Wang H , Liu F , Long Q , Jiang S . Front. Mol. Biosci. , 2023 , 10 : 1239952 .
0
浏览量
39
下载量
0
CSCD
关联资源
相关文章
相关作者
相关机构